 Aziz NESİN (1915- 1995)
20 Aralık 1915'de İstanbul Heybeliada'da doğdu. Asıl adı ‘Mehmet Nusret’ dir. İstanbul Süleymaniye'deki Kanuni Sultan Süleyman İlkokulunu bitirdi. İki yıl Darüşşafaka Lisesi'nde okuduktan sonra, 1935'de Kuleli Askeri Lisesi'ni, ardından da Ankara'da Harp Okulu'nu bitirip 1937'de asteğmen rütbesiyle orduya katıldı. Askeri Fen Okulu'nu bitirdi. Bir yandan da Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme Bölümü’ne devam etti. Subay olarak Anadolu ve Trakya’nın çeşitli yerlerinde görev yaptı. üsteğmen rütbesindeyken “görev ve yetkisini kötüye kullandığı” suçlamasıyla ordudan atıldı. Bakkallık, muhasiplik gibi işlerde çalıştıktan sonra gazeteciliğe başladı. Yedigün ve Karagöz gazetesinde redaktörlük ve yazarlık yaptı. Oyun yazarlığına başladı ve Tan gazetesinde köşe yazarlığı yaptı. Tan gazetesinin yakılması üzerine Cumartesi adlı haftalık magazin dergisini çıkardı, ardından Sabahattin Ali’yle birlikte Marko Paşa mizah gazetesini çıkarmaya başladı. Dönemin siyasilerini eleştirdiği için dergi defalarca kapatıldı, değişik adlarla yayınını sürdürdü. Amerikan yardımının eleştirildiği “Nereye Gidiyoruz?” adlı yazısı nedeniyle tutuklandı; on ay ağır hapis ve üç ay on gün de Bursa’da gözetim cezası aldı. Azizname adlı kitabı nedeniyle 4 ay, İngiltere Prensesi Elizabeth, İran Şahı Rıza Pehlevi ve Mısır Kralı Faruk aleyhinde yazdığı yazı nedeniyle 6 ay hapse mahkum edildi. Oluş Kitabevi'ni açtı; Beyoğlu'nda bir ortağıyla "Paradi Fotoğraf Stüdyosu"'nu kurdu. Akbaba dergisinde takma adlarla öyküler yazmaya başladı. 1955'de 6-7 Eylül olayları sonrası sıkıyönetimce tutuklandı. Dolmuş, Yeni Gazete, Akşam, Tanin, Günaydın, Aydınlık gibi dergi ve gazetelerde yayımlanan gülmece öyküleri, röportajlar ve fıkralar yayımladı. Kemal Tahir’le birlikte Düşün Yayınevi’ni kurdu. Dolmuş-Karikatür dergisi ile birleşerek Bir yandan da Yeni Gazete, Akşam ve Tanin'de günlük köşe yazıları yazdı. 1962'de 42 sayı yaşayacak olan “Zübük” adlı mizah dergisini çıkardı. İtalya’da (Bordighera’da) yapılan ve 22 ülkenin katıldığı Uluslararası Gülmece Yarışmasında Altın Palmiye’yi iki kez kazandı. 1963’te yayınevinin yanması üzerine sadece yazarlıkla uğraştı. Bulgaristan'da düzenlenen yarışmada Altın Kirpi ödülünü 1969'da Moskova'da Krokodil ödülünü kazandı. 1972’de Nesin Vakfı’nı kurdu. Vakıf’ta, her yıl belirli sayıda alınan kimsesiz ve yoksul çocukların bakım ve eğitimlerini üstlendi. Kitaplarının tüm gelirini vakfa bıraktı. Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanlığı yaptı. Aydınlar Dilekçesi girişiminde bulundu. 1985'de Ekin A.Ş'nin kurulması girişiminde bulundu. Aynı yıl, İngiltere'de PEN Kulüp onur üyeliğine seçildi. 2 Temmuz 1993'de Pir Sultan Abdal etkinliklerine katılmak üzere Sivas'a gitti. 37 kişinin yaşamını yitirdiği Madımak Oteli katliamından sağ kurtuldu. 6 Temmuz’a bağlayan gece sabaha karşı geçirdiği kalp krizi sonucu öldü.
Dünya mizah edebiyatının sayılı isimleri arasında yer aldı. Öykülerinde Türk toplumunu ayrıntılarıyla yansıttı. Halk edebiyatının ana öğelerinden yararlandı. Yer yer masal temasıyla ve mizah aracılığıyla günlük olayları, toplumsal aksaklıkları eleştirdi. Türk edebiyatında çağdaş mizah yazarlığı tekniklerini geliştiren, genç mizah yazarlarının doğmasına yolaçtı.
Yapıtları:
Öykü:
Parti Kurmak ve Parti Vurmak (1946)
Geriye Kalan (1953)
İt Kuyruğu (1955)
Yedek Parça (1955)
Fil Hamdi (1956)
Damda Deli Var (1956)
Koltuk (1957)
Kazan Töreni (1957)
Deliler Boşandı (1957)
Mahallenin Kısmeti (1957)
Ölmüş Eşek (1957)
Hangi Parti Kazanacak? (1957)
Toros Canavarı (1957)
Memleketin Birinde (1958)
Havadan Sudan (1958)
Bay Düdük (1958)
Nazik Alet (1958)
Gıdıgıdı (1958)
Aferin (1959)
Kördöğüşü (1959)
Mahmut ile Nigar (1959)
Hoptirinam (1960)
Gözüne Gözlük (1960)
Ah Biz Eşekler (1960)
Yüz Liraya Bir Deli (1961)
Bir Koltuk Nasıl Devrilir (1961)
Biz Adam Olmayız (1962)
Yeşil Renkli Namus Gazı (1964)
Sosyalizm Geliyor Savulun (1965)
İhtilali Nasıl Yaptık (1965)
Rıfat Bey Neden Kaşınıyor (1965)
Vatan Sağolsun (1968)
İnsanlar Uyanıyor (1972)
Hayvan Deyip Geçme (1973)
Seyyahatname (Duyduk Duymadık Demeyin) (1976)
Büyük Grev (1978)
Benim Delilerim (1979)
70 Yaşım Merhaba (1984)
Kalpazanlık Bile Yapılamıyor (1984)
Maçinli Kız için Ev (1987)
Nah Kalkınırız (1988)
Rüyalarım Ziyan Olmasın (1990)
Aşkım Dinimdir (1991)
Gözünüz Aydın Efendim (1997)
Herkesin İşi Gücü Var (2005)
Bende Çocuktum (1979
Roman:
Kadın Olan Erkek (1955)
Gol Kralı Sait Hopsait (1957)
Erkek Sabahat (1957)
Saçkıran (1959)
Zübük (1961)
Şimdiki Çocuklar Harika (1967)
Tatlı Betüş (1974)
Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz (1977)
Surnâme (1976)
Tek Yol (1978)
Anı:
Bir Sürgünün Hatıraları (1968)
Böyle Gelmiş Böyle Gitmez (1. bölüm 1966, 2. bölüm 1976)
Poliste (1967)
Salkım Salkım Asılacak Adamlar (1987)
Rüyalarım Ziyan Olmasın (1990)
Masal:
Memleketin Birinde (1953)
Hoptirinam (1960)
Uyusana Tosunum (1971)
Aziz Dededen Masallar
La Fontaine'nin Yazamadığı Masal
Taşlama:
Azizname (1948)
Fıkra:
Nutuk Makinası (1958)
Az Gittik Uz Gittik (1959)
Merhaba (kitap) (1971)
Suçlanan ve Aklanan Yazılar (1982)
Ah Biz Ödlek Aydınlar (1985)
Korkudan Korkmak (1988)
Gezi:
Duyduk Duymadık Demeyin (1976)
Dünya Kazan Ben Kepçe (1977)
Oyun:
Biraz Gelir misiniz (1950)
Bir Şey Yap Met (1959)
Toros Canavarı (1963)
Düdükçülerle Fırçacıların Savaşı (1968)
Çiçu (1970)
Tut Elimden Rovni (1970)
Hadi Öldürsene Canikom (1970)
Beş Kısa Oyun (1979)
Bütün Oyunları (Adam Yayınları) (1981)
Maçinli Kızın Evi(1959)
Başarımı Karılarıma Borçluyum (1992)
Şiir:
Sondan Başa (1984)
Bağışla (1986)
Kendini Yakalamak (1988)
Hoşçakalın (1990)
Sivas Acısı (1995)
En Uzun Maraton
Kimin Var ki
Konuşma:
İnsanlar Konuşa Konuşa (1988)
Çuvala Doldurulmuş Kediler (1995)
Ödülleri:
1956 - Altın Palmiye, İtalya / Kazan Töreni ile
1957 - Altın Palmiye, İtalya / Fil Hamdi ile
1966 - Altın Kirpi, Bulgaristan / Vatani Vazife ile
1968 - Milliyet Gazetesi 6. Karacan Armağanı Birincilik Ödülü / Üç Karagöz ile
1969 - Krokodil Ödülü, Sovyetler Birliği / İnsanlar Uyanıyor ile
1970 - Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü / Çiçu ile
1975 - Lotus Asya-Afrika Yazarlar Birliği Ödülü
1977 - Bulgaristan Uluslararası Gülmece Kitapları Yarışması Hitar Petar Ödülü
1978 - Madaralı Roman Ödülü / Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz ile
1985 - TÜYAP Halkın Seçtiği Yılın Yazarı
|
