|
Satirik Şiir:
Toplumdaki çeşitli düzensizliği, bozuklukluğu yeren, taşlayan, eleştiren, kişilerin dalkavukluk, düzenbazlık, kendini beğenmişlik, mevki düşkünlüğü gibi huylarını; devlet yönetiminde umarsızlık, çıkarcılık ve beceriksizliklerini, olayları, durumu, iğneleyici sözlerle ve alaylı ifadelerle anlatan şiirlere satirik şiir denir. Alay etmek, dalga geçmek veya güldürmek amacıyla da yazıldığı olur.
Didaktik özellikler taşıdığından, didaktik şiir içinde incelennesini savunanlar da vardır. Ancak açık bir eleştiri olduğundan ayrı bir sınıfa alınması daha doğru olur. Bu tür şiirlere Divan edebiyatında hiciv, Halk edebiyatında taşlama, yeni edebiyatımızda ise yergi verilir. Edebiyatımızda şeyhî, Bağdatlı Ruhî, Nef'î, Ziya Paşa, Neyzen Teyfik bu şiir türünün en güzel örneklerini vermişlerdir.
Örnek
Mebus Dediler
Kime sordumsa seni dogru cevap vermediler;
Kimi alcak, kimi hirsiz, kimi deyyus dediler...
Kunyeni almak icin, partiye ettim telefon:
Bizdeki kayda gore, simdi o mebus dediler!...
Neyzen Teyfik
İNSAN BEĞENMEZ
Ormanda büyüyen adam azgını,
Çarşıda, pazarda insan beğenmez.
Medrese kaçkını, softa bozgunu,
Selâm vermek için kesan beğenmez…
Elin kapısında karavaş olan,
Burunu sümüklü, gözü yaş olan,
Bayramdan bayrama bir tıraş olan
Berbere gelir de dükkân beğenmez.
Âleme ta'n eder yanına varsan,
Seni yanıltır bir mesele sorsan,
Bir cim çıkmaz eğer karnını yarsan,
Câmîye gelir de erkân beğenmez.
Dağlarda kırlarda gezen bir yörük,
Kimi tımar, sipah, kimisi bölük,
Bir elife dili dönmeyen hödük,
Şehristana gelir, ezan beğenmez.
Bir çubuğu vardır gâyet küçücek,
Zu'm-u fâsidince keyf getirecek.
Kırık çanağı yok ayran içecek,
Kahvede fağfûrî fincan beğenmez.
İş gelmez elinden gitmez bir kâre,
Aslında neslinde giymemiş hâre.
Sandığı gömleksiz duran mekkâre,
Bedestene gelir, kaftan beğenmez.
Kazak Abdal söyle bu türlü sözü,
Yoğurt ayran ile hâllolmuş özü,
Köyden şehre inse bir köylü kızı
İnci-yakut ister, mercan beğenmez.
Kazak Abdal
|
