 Panait ISTRATI (1884-1935)
10 Ağustos 1884'te Romanya'nın bir liman kenti İbrail'de doğdu. Bir yaşında babasını kaybetti, Çamaşırcılık yapan annesi tarafından büyütüldü. Temel eğitimden sonra okumadı. 16 Yaşında badanacılığa başladı. Tanıştığı Rus Mihail Kazanski'yle birlikte dokuz yıl süreyle, İstanbul, Anadolu, Mısır, Lübnan ve Suriye'yi gezdi. Mihail Kazanski'nin ölümüne çok üzüldü. Toplumcu bir bohem olarak sürdürdüğü yaşam tarzı nedeniyle yoksulluk çekti. Bulduğu bir sözlük sayesinde Fransızca öğrendi. 1921 yılında, Fransa'nın Nice kentinde yalnızlığı nedeniyle ihtihar girişiminde bulundu. Fransız yazarı Romain Rolland'ın önerileri üstüne yazmaya koyuldu ve Kira Kiralına (1924) adlı yapıtıyla edebiyat çevrelerinde adını duyurdu. 1928'de Komünist Partisinin daveti üzerine Sovyetler Birliği'ne gitti. S.S.C.B'nden derin bir düşkırıklığıyla döndü. Vers l'autre flamme (Öbür Ateşe Doğru, 1929) adlı Sovyet karşıtı bir yergisinin yayımlanması üstüne, eski dostlarının şiddetli saldırılarıyla karşılaştı. Bir köşeye çekildiği Bükreş'te, 18 Nisan 1935'te, üçüncü eşinin yanında, veremden öldü.
Yazın yaşamı kırk yaşında ve anadili olmayan bir dilde başladı. Dostluk, sevgi, doğrudan yaşam deneyi onun için yazılı yapıttan her zaman daha önemliydi; çünkü yazılı yapıtı, sözlü anlatım yeteneğini bütünüyle yansıtmaya yetecek güçte görmüyordu. Gerçekten de İstrati'nin sanatı,içten gelen, yapaylıktan uzak ve sözlü dilin doğrudan aktarımına dayanan bir sanattır. Bu özellikleriyle de, bazı edebiyat eleştirmenlerine göre, Binbir Gece Masalları'nın üslubunu çağrıştırır. Yapıtlarında gerçek bir insan sevgisi hissedilir. Bu karşılıksız ve koşulsuz sevginin hikayesindeki kahramanların başına getirdiği belalar kadar, onlara yaptığı katkı da nesnel bir biçimde anlatılır. Pek çok romanında da politikadan, politik mücadeleden çok insanı insan yapan değerler üzerinde durması bu yüzdendir. Panait Istrati romanlarının çoğunda yaptığı yolculukları anlatır. Fakat gezdiği ülkeler değil, tanıdığı insanlar ön plandadır.
Yapıtlarından bazıları:
Kodin
Sokak Kızı
Hayat Yollarında
Kira Kiralina
Uşak
Angel Dayı
Akdeniz
Baragan'ın Dikenleri
Perlmutter Ailesi
Sünger Avcısı
Minka Abla
|
