Halid Ziya Uşaklıgil (1866-1945)
1866’da İstanbul’da doğdu. İlkokulu İstanbul'da okudu. Annesiyle birlikte İzmir’e dedesinin yanına gönderildi. Öğrenimini İzmir Rüşdiyesi’nde sürdürdü. İdeali olan hariciyecilik mesleğine giremeyince rüşdiye öğretmeni oldu. Daha sonra bir süre Osmanlı Bankası’nda çalıştı. Reji Genel Müdürlüğü’nün başkatiplik teklifini kabul ederek İstanbul'a geldi, Servet-i Fünun’a katıldı. Meşrutiyet’ten sonra bir süre Darülfünun Edebiyat Fakültesi’nde görev aldı. Cumhuriyet'in ilanından sonra Son Posta gazetesinde yazılar yazdı. Mabeyn Başkatibi oldu. Daha sonra memuriyete dönmedi ve tüm zamanını edebiyata ayırdı. 23 Mayıs 1945'de İstanbul’da öldü.
Halid Ziya Uşaklıgil, Türk edebiyatında Batılı anlamda ilk romanları yazan sanatçı olarak kabul edilir. Servet-i Fünun döneminde roman ve hikaye türünün en önemli ismidir. Eserlerinde realizm akmının etkisi görülür. En ünlü öykülerinden biri olan Kar Yağarken öyküsünde anlatığı 'realizm' bunun bir örneğidir. Dili süslü ve ağırdır. Alışılmıştan farklı bir cümle düzeni vardır. Romanlarında aydın kişileri anlatır. "Mai ve Siyah" romanındaki Ahmet Cemil karakteri Servet-i Fünun sanatçısını temsil eder. Ruh tahlillerine önem verir. Kahramanları yaşadıkları çevreye uygun olarak anlatır. Romanlarında yalnız İstanbul'u anlatan sanatçı, hikayelerinde Anadolu ve köy hayatına, kasabalardaki yaşayışa yer vererek İstanbul dışına çıkmıştır.
Yapıtları:
Roman:
Nemide
Bir Ölünün Defteri
Ferdi ve Şürekası
Mai ve Siyah
Aşk-ı Memnu
Kırık Hayatlar
Hikayeleri:
İzdivacın Tarih-i Muaşakası
Bir Muhtıranın Son Yaprakları
Nakıl (4 Cilt yerli ve yabancı öyküler)
Bu Muydu
Heyhat
Küçük Fıkralar (3 Cilt)
Bir Yazın Tarihi
Solgun Demet
Bir Şi’r-i Hayal
Sepette Bulunmuş
Bir Hikaye-i Sevda
Hepsinden Acı
Onu Beklerken
Aşka Dair
İhtiyar Dost
Kadın Pençesi
İzmir Hikayesi
Hatıraları:
Kırk Yıl
Bir Acı Hikaye
Saray ve Ötesi
Denemesi:
Sanata Dair
Sayfayı Hazırlayan: Gülay Göyce Gümüşdoğan
|