|
 Peyami SAFA (1899-1961)
2 Nisan 1899'da 1899’da İstanbul’da doğdu. Şair İsmail Safa’nın oğlu. Yoksulluk ve 9 yaşında yakalandığı kemik veremi nedeniyle düzenli bir eğitim almadı. Bir yandan çalışırken bir yandan da kendi kendini yetiştirdi. Vefa Lisesi'ni yarıda bırakmak zorunda kaldı. Keaton Matbaası'nda, daha sonra da açılan sınavı kazanarak Posta ve Telgraf Nezareti'nde 1914 yılına kadar memur olarak çalıştı. 1914 - 1918 yılları arasında Boğaziçi'ndeki Rehber-i İttihat Mektebi'nde öğretmenlik yaptı. Öğretmenlik yaptığı yıllarda kendi çabalarıyla Fransızca öğrendi. Hayatını yazıları ile kazandı. Babası gibi şair olan amcaları Ahmed Vefa ve Ali Kâmi'nin yönlendirmesiyle edebiyata başladı. Kardeşi İlhami ile çıkardığı "Yirminci Asır" adlı akşam gazetesinde "Asrın hikâyeleri" başlığıyla yazdığı magazin hikayeleriyle dikkat çekti. Para kaygısıyla yazdığı sıradan yazılarda annesi Server Bedia'nın adından esinlenerek yarattığı "Server Bedii" takma adını kullandı. Bu isimle kaleme aldığı "Cingöz Recai" isimli polisiye dizi romanları büyük ilgi gördü. Kültür Haftası ve Türk Düşüncesi adlı dergileri çıkardı. Tasvîr-i Efkâr, Cumhuriyet, Milliyet, Tercüman, Son Havadis gazetelerinde yazdı. 15 Haziran 1961’de İstanbul’da beyin kanaması sonucu öldü.
Sanat, edebiyat, felsefe, psikoloji, sosyoloji gibi değişik alanlarda yazdı. İlk döneminde sol eğilimli siyasal akımlara ilgi duydu. Kitabını Nâzım Hikmet'e ithaf edecek kadar sola eğimli iken 2. Dünya Savaşı ile birlikte Nazi yanlısı oldu. Genç bir hastanın psikolojisini yansıtan otobiyografik romanı "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu" ile tanındı. Edebiyat ve siyaset tartışmalarının hep içinde bulundu. Nâzım Hikmet, Nurullah Ataç, Zekeriya Sertel, Muhsin Ertuğrul, Aziz Nesin’le polemiklere girdi. Mahşer, Şimşek, Fatih-Harbiye ve Biz İnsanlar adlı romanlarını Doğu-Batı sorununu ve halkın yaşadığı çelişkileri somutlaştırarak kaleme aldı.
Yapıtları:
Öykü:
Bir genç (1921)
Gençliğimiz (1922)
Siyah Beyaz Hikâyeler (1923)
İstanbul Hikâyeleri (1923)
Aşk Oyunları (1924)
Süngülerin Gölgesinde (1924)
Ateşböcekleri (1925)
İki Öküz Arkadaş
Havaya Uçan At
Roman:
Mahşer (1924)
Bir Akşamdı (1924)
Bir Genç Kız Kalbinin Cürmü (1925)
Sözde Kızlar (1925)
Canan (1925)
Şimşek (1928)
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (1931)
Atilla (1931)
Fatih - Harbiye (1931)
Bir Tereddüdün Romanı (1933)
Biz İnsanlar (1947)
Matmazel Noraliya'nın Koltuğu (1949)
Yalnızız (1951)
Cingöz Recai Serisi
Oyun:
Gün Doğuyor (1937)
Düşünce Yazıları:
Zavallı Celal Nuri Bey (1914)
Büyük Avrupa Anketi (1938)
Türk Inkılâbına Bakışlar (1938)
Felsefî Buhran (1939)
Millet ve İnsan (1943)
Mahutlar (1959)
Sosyalizm (1961)
Mistisizm (1962)
Nasyonalizm (1962)
Doğu - Batı Sentezi (1963)
Nasyonalizm - Sosyalizm - Mistisizm (1968)
Osmanlıca - Türkçe - Uydurmaca (1970)
Kadın - Aşk- Aile(1970)
Yazarlar - Sanatçılar - Meşhurlar(1970)
Yirminci Asır Avrupa ve Biz(1970)
Din - İnkılâp - İrtica(1970)
Sanat - Edebiyat - Tenkit (1970)
Sosyalizm-Marksizim- Komünizm (1971)
Kızıl Çocuğa Mektuplar (1971)
Eğitim-Gençlik-Üniversite (1976)
Sayfayı hazırlayan: Gülay Göyce
|
